Border Security, Asylum and Immigration Act 2025 - Çfarë ndryshon realisht?

Më 2 dhjetor 2025, Border Security, Asylum and Immigration Act 2025 mori Royal Assent dhe tani është ligj. Qeveria e përshkruan si një kornizë të re me fuqi të shtuara për sigurinë kufitare, luftimin e trafikantëve dhe “forcimin” e sistemit të azilit dhe emigracionit në Mbretërinë e Bashkuar (Home Office, 2025a; 2025b). 

Por çfarë do të thotë konkretisht për:

• bizneset në MB,

• punëtorët e rregullt dhe ata në gig-economy,

• azilkërkuesit dhe migrantët – mes tyre edhe shumë shqiptarë?

  
  

1. Çfarë është ky ligj i ri?

Sipas dokumenteve zyrtare, ligji synon të: 

• krijojë një kornizë të re për Border Security Command,

• shtojë fuqi dhe vepra të reja penale për të prishur rrjetet e trafikantëve,

• forcojë skemën e Right to Work dhe rregullat kundër punësimit ilegal,

• reformojë disa pjesë të sistemit të azilit dhe emigracionit.

Në praktikë, ky është një ligj “ombrellë” – shumë detaje do të dalin në rregullore dytësore dhe udhëzime të Home Office. Por disa drejtime kryesore tashmë janë të qarta.

2. Fuqi të reja për kufirin dhe luftën kundër varkave të vogla

Ligji sjell një paketë të gjerë masash që duken shumë si ligje kundër terrorizmit, por të aplikueshme tek trafikantët dhe personat e përfshirë në kalimet me varka të vogla. 

Disa elemente kryesore:

• Sekuestrimi i telefonave dhe të dhënave

  Oficerët kufitarë, policia dhe agjencitë e inteligjencës marrin fuqi të qarta për të sekuestruar telefona dhe për të nxjerrë të dhëna nga ta për të gjurmuar rrjetet e trafikantëve.

• Kontrolle më invazive në port dhe në vijën kufitare

  Personat që mbërrijnë me varka mund t’u kërkohet të heqin rrobat e jashtme dhe të kontrollohen edhe në gojë për SIM-karta apo pajisje të vogla komunikimi. Kjo është kritikuar fuqishëm nga organizatat e të drejtave të njeriut, sidomos për fëmijët (The Guardian, 2025). 

• Vepra të reja penale

  Ligji kriminalizon në mënyrë të posaçme:

  • furnizimin, prodhimin ose posedimin e pjesëve të varkave të vogla (motorë, pompa, etj.) – me dënime deri në 14 vite burg,

  • veprimtaritë që konsiderohen “planifikim” i kalimeve (p.sh. mbledhja e informacionit për motin apo lundrimin nëse bëhet për t’iu shërbyer kalimeve ilegale),

  • sjelljen që vë në rrezik jetën në Kanal, p.sh. refuzimi i shpëtimit ose përplasjet që rrezikojnë mbytje – deri në 5–6 vite burg (Financial Times, 2025; Home Office, 2025a). 

Qeveria argumenton se këto masa do të ndihmojnë në prishjen e rrjeteve të trafikantëve; kritikët thonë se ekziston rreziku që nën këtë kuadër të penalizohen edhe vetë azilkërkuesit vulnerabël, jo vetëm bandat (The Guardian, 2025; Refugee NGOs, cituar te Free Movement, 2025). 

3. Zgjerimi i rregullave “Right to Work” – goditje për punëdhënësit

Pika më e rëndësishme për bizneset është zgjerimi i jashtëzakonshëm i regjimit kundër punësimit ilegal.

3.1. Jo më vetëm punonjës “klasikë”

Deri tani, skema e Right to Work fokusohej te punonjësit me kontratë punësimi. Ligji i ri zgjeron këto detyrime edhe për: 

• punëtorët e agjencive dhe staf temporal,

• punëtorët në gig-economy dhe platformat online (shoferë, “riders”, etj.),

• subkontraktorët individualë dhe vetëpunësuarit që ofrojnë shërbime,

• persona të gjetur përmes platformave të “matching” online.

Pra, një kompani mund të mbajë përgjegjësi edhe për dikë që nuk e ka punësuar drejtpërdrejt, por punon në sitin apo zinxhirin e saj.

3.2. Penallti më të larta dhe “imposter switching”

• Civil penalty për punësim ilegal mund të arrijë deri në £60,000 për person në rastet më të rënda, sipas analizave të firmave ligjore që kanë komentuar aktin (Lewis Silkin, 2025; Paragon Law, 2025). 

• Ligji fokusohet edhe te fenomeni i “imposter switching” – kur një person me leje pune zëvendësohet në praktikë nga dikush tjetër që nuk ka të drejtë pune. Pritet që bizneset të kenë kontrolle reale në vendin e punës për të siguruar që personi i pranishëm është i njëjti me atë të verifikuar në dokumente (Home Office, 2025c). 

Për punëdhënësit që përdorin shpesh freelancera, agjenci, kompani pastrimi, ndërtimi, hospitality, ky është një alarm i madh: skema nuk është më “e kufizuar”.

4. Ndryshimet në sistemin e azilit dhe emigracionit

Free Movement, një burim i fortë për juristët e emigracionit, e përmbledh kështu: ligji i ri heq disa pjesë më problematike të epokës së mëparshme – si detyrimin e rreptë për mos-pranimin e kërkesave dhe planet për Rwanda – por i zëvendëson ato me një kornizë të re të fortë kontrolli kufitar (Free Movement, 2025). 

Pikat kryesore:

• Detyrimi i mëparshëm për “inadmissibility” automatike dhe neni për “duty to remove” në Illegal Migration Act 2023 hiqen, por mbeten mekanizma të rinj për të përshpejtuar trajtimin dhe kthimin në raste të caktuara (Home Office, 2025a; 2025b). 

• U vendoset bazë ligjore masave të reja rreth biometrive, ndalimit të përkohshëm dhe kontrollit të të dhënave, për të identifikuar më shpejt personat e rrezikshëm sipas qeverisë.

Detajet do të dalin në rregulloret nënligjore; por mesazhi politik është i qartë: më pak fokus te skemat spektakolare (Rwanda) dhe më shumë te kontrolli praktik në terren dhe te procedurat e shpejta.

5. Fuqi të reja ndaj këshilltarëve të emigracionit

Një pjesë e veçantë e ligjit forcon kompetencat e Immigration Advice Authority (IAA), autoriteti që rregullon dhënien e këshillave për emigracion. 

Sipas factsheet-it zyrtar:

• IAA mund të vendosë gjobë deri në £15,000 për shkelje të rëndësishme nga këshilltarë të rregulluar ose të parregulluar.

• Ka fuqi të urdhërojë kthim tarifash dhe kompensim deri në £250,000, nëse klientët janë dëmtuar nga këshillimi i keq.

• Mund të pezullojë ose heqë menjëherë licencën kur dyshohet se ka rrezik serioz për publikun.

• Këshilltarët kanë detyrim të plotë bashkëpunimi në hetime.

Kjo pjesë është menduar për të larguar nga tregu “këshilltarët fantazmë”, por në praktikë prek të gjithë profesionistët e fushës – standardet dhe dokumentimi duhet të jenë edhe më të forta.

6. Çfarë do të thotë për bizneset britanike?

Për klientët biznes (restorante, ndërtim, logjistikë, agjenci punësimi, platforma dixhitale) lajmi kryesor është:

• Skema e punësimit ilegal tani shkon shumë më larg se punonjësit klasikë.

• Kontratat me agjencitë, subkontraktorët dhe platformat duhet të rishikohen.

• Duhet të ketë procedura reale për:

  
  

  • verifikimin e identitetit në terren,

  • mbajtjen e evidencave të RTW,

  • auditimin periodik të zinxhirit të furnizimit.

  
  

Një biznes që “mbyll sytë” dhe thotë: “po, por ai punon për agjencinë X, jo për ne” rrezikon gjoba shumë të larta dhe dëmtim licence sponsori.

7. Çfarë do të thotë për migrantët dhe azilkërkuesit?

Për migrantët pa dokumente, ligji është një shpatë me dy tehe:

• Nga njëra anë, retorika e qeverisë është se po godet trafikantët dhe punëdhënësit abuzues, jo personat në nevojë.

• Nga ana tjetër, vepra të reja penale për sjellje gjatë kalimeve dhe masat invazive në kufi mund të godasin edhe persona që vetë janë viktima të trafikimit ose që veprojnë nga frika (NGO-t dhe avokatët e të drejtave të njeriut e kanë ngritur këtë shqetësim) (The Guardian, 2025; Free Movement, 2025). 

  
  

Për ata që kërkojnë të punojnë ndershmërisht:

• është edhe më e rëndësishme të kesh status të rregullt dhe dokumente të qarta;

• punëdhënësit do të kenë më pak “tolerancë” për çdo paqartësi, sepse rreziku financiar për ta është shumë i lartë.

8. Përfundim – një ligj më i ashpër, por edhe më kompleks

Border Security, Asylum and Immigration Act 2025 nuk është një reformë e vogël teknike; është një paketë që prek:

• mënyrën si kontrollohen kufijtë,

• marrëdhëniet mes punëdhënësve dhe çdo lloj punëtori,

• rolin e këshilltarëve të emigracionit,

• dhe balancën mes sigurisë dhe të drejtave të njeriut.

Për bizneset, mesazhi kryesor është kompliance serioze me Right to Work në çdo hallkë të zinxhirit.

Për migrantët dhe azilkërkuesit, ligji krijon një mjedis edhe më të ndërlikuar ku mbrojtja ligjore profesionale bëhet thelbësore.

Nëse drejtoni biznes në MB, jeni punëtor në sektorë me rrezik të lartë, apo jeni duke menduar të aplikoni për vizë/azil, është momenti i duhur të:

• rishikoni politikat e brendshme,

• kuptoni mirë rreziqet e reja,

• kërkoni këshillim nga një profesionist i licencuar në emigracion.

Referenca:

• Home Office. (2025a). Border Security, Asylum and Immigration Bill: overarching information factsheet. 

• Home Office. (2025b). Border Security, Asylum and Immigration Bill 2025: Impact Assessment & Equality Impact Assessment. 

• Home Office. (2025c). Extension of prohibition on employment to other working arrangements – Impact Assessment. 

• Home Office. (2025d). Border Security, Asylum and Immigration Act 2025 – Collection & primary legislation. 

• Lewis Silkin. (2025). Expanded illegal working regime now on the statute book. 

• Paragon Law. (2025). Border Security, Asylum and Immigration Act 2025 – What Employers Need to Know. 

• Immigration Advice Authority. (2025). Border Security, Asylum and Immigration Act: IAA factsheet. 

• Free Movement. (2025). The Border Security, Asylum and Immigration Act 2025 is in force – what has changed? 

• The Guardian. (2025). Children reaching UK by small boat face SIM card mouth searches.

• Financial Times. (2025). New UK asylum bill to criminalise those who seek to prevent small boat rescues.